ĐẠI CƯƠNG VỀ NGHỆ THUẬT HỌC
- GIỚI THIỆU NHỮNG LOẠI HÌNH NGHỆ THUẬT CƠ BẢN
(Đại học An Giang)

Trước khi có 7 loại hình nghệ thuật cơ bản , kiến trúc đã xuất hiện như một ngành kĩ thuật kết hợp nghệ thuật tạo hình . Do đó , chúng tôi trình bày riêng loại hình kiến trúc mà không đưa vào danh sách nghệ thuật như một số khuynh hướng khác . Cho dù một công trình kiến trúc đẹp đẽ , tráng lệ tới đâu cũng phải coi kĩ thuật xây dựng là yếu tố quan trọng thứ nhất , sau đó mới tính tới yếu tố nghệ thuật tạo hình ( yếu tố thứ nhì ).

Theo trình tự xuất hiện trước sau , chúng tôi sẽ giới thiệu lần lượt bảy loại hình nghệ thuật cơ bản mà loài người đã sáng tạo trong suốt trường kì lịch sử của mình :

1.Điêu khắc
2.Hội họa
3.Âm nhạc
4.Múa
5.Văn chương
6.Sân khấu
7.Điện ảnh , còn gọi “ nghệ thuật thứ bảy “
( Loại hình nhiếp ảnh là dạng liên kết giữa nghệ thuật tạo hình và kĩ thuật , tiền thân của điện ảnh - chúng tôi chỉ giới thiệu sơ lược ).

KIẾN TRÚC Architecture)
Ngày xưa , con người lấy hang động làm nhà ở ( cách đây khoảng từ 17 đến 30 ngàn năm về trước ) sau khi bỏ cuộc sống leo trèo cành cây , bắt đầu lao động và tự cải biến thành người .

Đến một lúc nào đó , hang động có sẵn của thiên nhiên không đủ chứa người , họ nghĩ tới việc tạo dựng nơi trú ẩn cho mình , lại còn dựng cả “nhà” cho thần linh nữa ( những ngôi đền thờ , tháp) để thuận tiện cầu xin thần linh phù hộ che chở .

Đó là những công trình kiến trúc đầu tiên , có thể chia ra hai loại :

- Loại thực dụng , như nhà ở , chuồng trại chăn nuôi thú vật …
- Loại thỏa mãn tinh thần như đền thờ , tháp .

Dần dần , hai nhu cầu đó hòa hợp với nhau trong một công trình kiến trúc , và ngôi nhà ở cũng phải được trình bày , trang trí đẹp để thỏa mãn cả tinh thần .

Ngày nay , chúng ta có thể thấy hai loại không gian kiến trúc như sau :

- Không gian sinh tồn thực dụng : nhà ở, bếp , cửa hàng , bãi bến xe tàu , nhà máy .v.v… , đó là mục đích thứ nhất . Còn mục đích thứ hai là trình bày đẹp theo những quan điểm thẩm mĩ khác nhau .
- Không gian sinh tồn tinh thần: bàn thờ tổ tiên , rạp hát , công viên , quảng trường , đền miếu nhà thờ , lăng mộ …

( Cả hai đều là không gian sinh tồn , không nên coi nhẹ không gian tinh thần mà cho rằng tinh thần chỉ là giải trí đơn thuần )

( Một số công trình kiến trúc không gian sinh tồn tinh thần rất nổi tiếng trên thế giới đã trở thành niềm tự hào của các dân tộc và của loài người như : Điện Pacthenon thờ thần Apollon ở Hi Lạp , nhà thờ Đức Bà Paris ở Pháp , đền thờ-lăng mộ Taj Mahal ở Aán Độ , tháp Eiffel ở Paris , pháo đài Brecht và cung điện Kremlin ở Nga , Nhà thờ lớn Hà Nội , nhà thờ Phát Diệm ( Ninh Bình ) , Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh . . . Mỗi đất nước đều tự hào về những công trình kiến trúc tiêu biểu của mình - đặc biệt là những công trình kiến trúc tinh thần ) .



1 - ĐIÊU KHẮC : ( Sculpture )
1.1 - Khái niệm :
Nghệ thuật tạo hình ba chiều và hai chiều rưỡi

Từ xa xưa còn để lại những hình khắc trong hang động , trên những công cụ bằng đá , đồ gốm , đồ đồng và những bức tượng thô sơ .Đó là những tác phẩm điêu khắc đầu tiên .

Tác phẩm điêu khắc chủ yếu mang giá trị tinh thần , dùng để trang trí , xem ngắm , để tưởng nhớ , tưởng niệm người , vật đã mất . Tác phẩm điêu khắc còn thể hiện một niềm tin hướng về như tượng thần linh và những hình ảnh thiên nhiên kì thú, bí ẩn hoặc bộc lộ một khát vọng sống .

1.2 - Phân loại :
- Tượng tròn : thể hiện trong không gian ba chiều , nghĩa là tồn tại giống như thật .
- Phù điêu : còn gọi là điêu khắc nổi , đắp nổi , tồn tại trong không gian hai chiều rưỡi .
- Tượng đài kỉ niệm : tượng tròn đặt cố định ở ngoài trời hay một nơi công cộng .
- Tượng trang trí : tượng tròn hoặc phù điêu gắn liền vào một công trình kiến trúc , có thể ở mặt trong hoặc ngoài công trình .

1.3 - Chất liệu :
Đá , gỗ , đồng , đất nung , xi măng , … và vật liệu tổng hợp . Ít khi tô màu (chỉ có một số tượng tôn giáo ưa tô màu , có lẽ nhằm phục vụ quần chung bình dân ) , phần lớn để nguyên màu sắc tự nhiên của chất liệu .

1.4 - Ngôn ngữ của tác phẩm điêu khắc :
- Khối
- Nét
- Mảng

Ba yếu tố này phối hợp với nhau tạo nên dáng điệu , tư thế sống động tự nhiên ( thử so sánh với chụp hình để phân biệt “ tự nhiên “ và “ bố trí sắp đặt" ) . Nhân vật của tác phẩm điêu khắc xuất hiện trong một bối cảnh lịch sử -xã hội nhất định ( thuộc về thời quá khứ ) được thể hiện trong tư thế “ đối thoại “ với công chúng - một cuộc đối thoại ngầm ! Ý nghĩa của tác phẩm chính là ở chỗ đó .

Thử tìm hiểu, phân tích một số tác phẩm điêu khắc như :

- Tượng phật trong các chùa , tượng thánh trong các đình thần , tượng chúa ở các nhà thờ công giáo .
- Tượng lãnh tụ , danh nhân : Thánh Gióng , Trần Hưng Đạo , Trần Nguyên Hãn … Hồ Chí Minh , Tôn Đức Thắng .
- Những tượng đài khác : tượng đài trang trí nhà Bưu điện Sài Gòn , nhà hát thành phố Hànội và thành phố HCM
- Tượng thần Vệ Nữ ( Venus ) , tượng thần Jupiter ở Hilạp . . .